In juni 2017 stemde de gemeenteraad in met het voorstel van het college om het traject voor doortrekking van de Westelijke randweg (verder: randweg) in gang te zetten. De randweg is voor sommigen omstreden.
Historisch perspectief
Tot 1970 reed verkeer dat van Oostnaar West-Nederland v.v. moest via de Rijksstraatweg dwars door Twello. De A1 maakte daar een eind aan, de leefbaarheid van het dorp verbeterde aanzienlijk. De A1 leidde echter tot nieuwe verkeersstromen door het dorp. Daarom moest gekeken worden naar de afwikkeling van deze nieuwe verkeersstromen. In 1982 werd in een Structuurschets de aanbeveling gedaan om een weg tussen de Iordensweg en de Rijksstraatweg aan te leggen. In 1989 werd eerst het deel Iordensweg-Verdistraat aangelegd, daarna in 1994 het deel Hietweideweg-Leigraaf, in 1996 het deel Hietweideweg-Verdistraat en in 2004 het deel Leigraaf-Koppelstraat. Deze delen vormen de Zuiderlaan en Westerlaan. Ter hoogte van de Koppelstraat eindigt de Westerlaan abrupt. De laatste schakel om er een functionele ringweg van te maken en de vruchten van alle eerdere investeringen te plukken, is de randweg. De randweg heeft de afgelopen jaren meerdere keren op de agenda gestaan, op initiatief van het college en verschillende partijen. In 2017 is het voorstel om de randweg te voltooien aangenomen door Gemeente Belangen (GB) en VVD-Liberaal 2000 (voorwaardelijk). Daarmee kon het college overleggen met het Rijk en de provincie over cofinanciering. In dit artikel zet GB de argumenten vóór en tegen op een rij. Nuance en verdieping is mogelijk, maar beperking tot hoofdlijnen is hier noodzakelijk. Dit artikel is gebaseerd op rapporten en ervaringsdeskundigheid. GB wil onjuiste aannames en een verkeerde voorstelling van zaken tegengaan.
1 Stelling: De randweg is een prestigeproject
Met de randweg geeft het college uitvoering aan een raadsbesluit en het coalitieakkoord en voorziet het in een behoefte en in de voltooiing van het proces van aanleg van de gehele ringweg.
2 Stelling: rapporten onjuist of achterhaald
Deze stelling is tot op heden niet onderbouwd. Dat maakt de discussie lastig, de onafhankelijke en deskundige Commissie m.e.r heeft een positief oordeel gegeven. Belangrijk in de MER zijn de oplossingsrichtingen, verkeerstellingen en verkeerstromen. Om die reden is in 2017 het rapport Een verkeersveilig en leefbaar Twello door Royal Haskoning DHV (RHDHV) opgesteld, waarin de MER is geactualiseerd. Hierbij is al rekening gehouden met de verhuizing van het Veluws College, woningbouw ‘De Schaker’ en ‘Achter ’t Holthuis’, nieuwbouw Brede school en met de verbreding A1. Van verlopen gegevens is geen sprake. De uitgangspunten in de verkeersstudies uit 2005, 2009 en 2013 zijn nog altijd valide, met dien verstande dat de verkeersintensiteit altijd schommelt. In de laatste crisisjaren en nu in de corona-tijd is een afname van het verkeer waar te nemen, maar inmiddels is weer een toename te constateren. Overigens zullen in het kader van de bestemmingsplanprocedures ten behoeve van de randweg altijd actuele cijfers en verwachtingen moeten worden gehanteerd. Niettemin, theoretische verkeersberekeningen en -modellen zullen nooit tot consensus leiden. Er moet gekeken worden naar de feitelijke situatie, op straat.
3 Stelling: Twello niet verkeersonveilig
Van welke politieke kleur je ook bent, niemand kan ontkennen dat het zware verkeer zoals dagelijks dwars door het dorp raast, niet meer past in deze tijd en niet past in een dorp waar steeds meer jonge gezinnen hun woonplek vinden. Molenstraat, de Iordensweg en de Rijksstraatweg zijn verworden tot buitenproportioneel drukke wegen. Er is zwaar vrachtverkeer, landbouwverkeer en -vaak ook nog te hard rijdende- personenauto’s. Daaromheen vele fi etsende scholieren en voetgangers. Het leidt tot (potentieel) gevaarlijke verkeerssituaties en tot een onaangenaam woonklimaat voor aanwonenden. De Molenstraat was al een knelpunt en is dat nog steeds. Daar zijn de Rijksstraatweg en de Iordensweg inmiddels bijgekomen. Vanaf Achter ’t Holthuis, De Schaker, de Fliertbuurt en Twello-Noord moeten gebruikers van de voorzieningen -scholen, Grotenhuis, Statenhoed, zwembad, gemeentehuis- deze wegen oversteken. Het is bijna niet te doen. Kortom: er ís een verkeersprobleem dat opgelost moet worden. Het is wat wrang dat er mensen zijn die stellen dat het met de ongevallen wel meevalt. Laten we daar vooral blij mee zijn.
4 Stelling: nut en noodzaak niet aangetoond
Deels juist. In de MER is vastgesteld dat er sprake is van verkeers- en leefbaarheidsproblemen in Twello, waarvoor de randweg de beste oplossing is. Daarmee is het nut van de randweg onafhankelijk bepaald. In de verkeerstudies van 2005 en 2009 is eveneens vastgesteld de randweg nut heeft, zij dient een concreet doel. De theoretische noodzaak van de randweg werd niet significant aangetoond. Dat wordt aangegrepen als bewijs dat de randweg niet nodig is. Dát is echter wat anders. Als in verkeersplanologie sprake is van noodzaak, gaat het over een situatie die direct moet worden veranderd. Met de looptijd van het proces naar de randweg, kunnen we daarvan niet spreken. De theoretische noodzaak kon ook om een andere reden niet worden aangetoond. Er leken nog oplossingen binnen de bestaande infrastructuur mogelijk. Dat is gebeurd, bijvoorbeeld met de ’’slinger’’ bij de Deka in de Molenstraat en met de strepen op de Iordensweg vanaf de bebouwde kom. We zijn jaren verder. De oplossingen in de bestaande infrastructuur zijn uitgeput. De drukte is toegenomen, de verkeersveiligheid is afgenomen, het woon- en leefklimaat is verstoord. Er is een praktische noodzaak voor de randweg.
5 Stelling: RHDHV niet onafhankelijk
Goede lezing van de rapportage leert dat RHDHV vele oplossingsvarianten naast elkaar heeft gelegd en dat zij op grond van objectieve argumenten is gekomen tot het advies voor de randweg, in lijn met de MER. RHDHV heeft geen eigen belang bij de randweg. Uitvoering behoort niet tot de werkzaamheden van RHDHV.
6 Stelling: landgoed Hartelaar wordt vernield
Vooropgesteld: landgoed Hartelaar is een prachtig landgoed, waar we zuinig op moeten zijn. Hierbij moeten dan wel de juiste uitgangspunten worden gehanteerd. De randweg is geprojecteerd aan de uiterste rand van het landgoed, direct langs de bedrijfshallen van het bedrijfsterrein. Het landgoed wordt dus niet vernield of in stukken geknipt. De op afstand van de randweg gelegen gebouwen en ook de lanenstructuur met de oude bomen blijven in tact. Bovendien zullen maatregelen genomen worden, waardoor cultuurhistorie en landschap juist in positieve zin beïnvloed en versterkt worden. Hartelaar blijft ook met randweg één van de karakteristieken van Twello. Misschien meer zichtbaar dan ooit. Vergelijk het met de Kleine en Grote Noordijk: prachtige cultuurhistorie, die slingerend worden doorsneden door de belangrijkste toegangsweg en entree van Twello, met respect voor de landgoederen.
7 Stelling: aanwonenden worden ernstig benadeeld
Het is begrijpelijk dat een aantal bewoners van de Omloop de randweg liever niet ziet komen. Hier is het adagium not in my backyard van toepassing. Toch is nuance geboden. Ten eerste is het al vanaf 1982 algemeen bekend dat de randweg er mogelijk komt. De meeste bewoners konden er bij aankoop van hun huis dus al bekend mee zijn. Ten tweede is de randweg op een flinke afstand van de achtertuinen geprojecteerd. Riviertje de Hondsgrift wordt behouden en de randweg wordt in het landschap ingepast. Hoe fraai het kan worden, is in Voorst te zien. De rondweg daar is niet alleen een verademing voor het dorp, het heeft ook geleid tot een mooi ingepaste weg met groenstructuren. Ten derde is het feit dát er een weg komt, niet per definitie een verslechtering. De Zuiderlaan en Westerlaan liggen achter huizen en tuinen. Het is daar goed toeven, huizen worden gewoon verkocht. De randweg zal de woonwijk niet rechtstreeks raken. Ten vierde worden aanwonenden van de Iordensweg, Molenstraat en Rijksstraatweg, scholieren, ouderen, fietsers en voetgangers nu onevenredig geraakt door de toegenomen verkeersdrukte. Ja, het klopt: deze bewoners wisten dat ze aan een drukke weg gingen wonen. Maar zij hadden de verwachting dat er een randweg zou komen en hadden niet verwacht dat de verkeersdrukte zo sterk zou toenemen.
8 Stelling: de randweg lost het verkeersprobleem niet op
Hier geldt weer het verschil tussen de theoretische benadering en de praktische benadering. Volg eens al de verkeersstromen: vrijwel ál het vrachtverkeer dat over de Iordensweg en de Molenstraat rijdt, heeft als bestemming de bedrijfsterreinen aan de Oude Rijksstraatweg of de Nijverheidsstraat e.o. Dit vrachtverkeer zal het dorp door de randweg mijden. Als de randweg is aangelegd, wordt het mogelijk om de verkeerssituatie structureel aan te pakken. Het totaalplan Twello verbindt laat zien welke kansen er zijn om de leefbaarheid en de verkeersveiligheid te verbeteren. De overweg bij de Molenstraat wordt gesloten voor vrachtverkeer. De overweg bij de Stationsstraat wordt gesloten voor gemotoriseerd verkeer. De randweg lost het verkeersprobleem vrijwel geheel op. Het dorp wordt er rustiger en leefbaarder door. Zonder de randweg heeft het geen zin om met maatregelen te komen, de verkeersintensiteit zal immers niet veranderen. Dan moet teruggevallen worden op een circulatieplan met eenrichtingsverkeer, wat zal leiden tot meer verkeerskilometers.
9 Stelling: door corona is er minder verkeer
Het klopt dat als gevolg van de coronasituatie het aantal verkeersbewegingen tijdelijk is afgenomen. Er is -hoewel de coronasituatie nog voortduurt- nu alweer een toename van het verkeer te zien. Om nu om deze reden van de randweg afzien, zou van een erg korte termijnvisie getuigen. De randweg is bedoeld om tenminste 40 jaar te functioneren.
10 Stelling: De prijs van ProRail is te hoog
Onderdeel van de randweg is een ondertunneling van het spoor. ProRail / het Rijk is bereid om fors bij te dragen aan de kosten van de aanleg. Wel wil ProRail haar landelijke doelstelling om het aantal overwegen te verminderen, hierbij meenemen. Dat betekent dat in samenspraak met gemeente en bevolking wordt gekeken welke overwegen gesloten kunnen worden en onder welke voorwaarden. Anders dan wat door sommigen wordt gesteld, is dit niet nieuw. Al in november 2005 is door het college expliciet benoemd dat ter compensatie van de cofinanciering door het Rijk, overgangen ingeleverd zouden moeten worden. En in 2009 hebben ProRail en college een intentieovereenkomst gesloten waarvan de randweg en de afwaardering overwegen onderdeel zijn. En in de tracékeuzestudie van 2013 is eveneens expliciet bepaald dat maatregelen op overige overwegen worden bezien. In het plan Twello verbindt is een aantal concrete voorstellen gedaan. Die zullen als onderdeel van het totaalplan worden meegenomen in de gesprekken met de bevolking. Dit vergt maatwerk, maar GB beschouwt het als een kans. Twello en de buitengebieden van Voorst en Klarenbeek zullen minder (snel)verkeershinder ondervinden op de buitenwegen. Het woon- en leefklimaat wordt aantrekkelijker, duurzamer en schoner. Lokale wegen krijgen ruimte voor fi etsers, voetgangers, schooljeugd, ouderen, winkelbezoekers en recreanten. Precies zoals in het door de raad aangenomen Programma Mobiliteit is bedoeld.
11 Stelling: er is onvoldoende financiële dekking
De gemeenteraad heeft in haar besluit van juni 2017 aan het college 5 miljoen voor de aanleg van de randweg en 1,5 miljoen voor de aanpassing van bestaande wegen beschikbaar gesteld. Inmiddels is duidelijk dat het Rijk zeer aanzienlijk wil bijdragen. GB vindt het in deze situatie verantwoord dat gestart wordt met de (voorbereiding voor) de uitvoering. De provincie heeft nog niet ingestemd met cofinanciering. Daar zit dus een risico. GB vindt het echter onverstandig om weer in de wachtstand te gaan en spoort het college aan om met de provincie in overleg te blijven. GB wijst er in dit kader op dat de Provincie recent voor een vergelijkbare ondertunneling in Apeldoorn 3 miljoen ter beschikking heeft gesteld. GB gaat er vanuit dat de regionale overheden -net als bij diverse andere infraprojecten- weer samen zullen optrekken en financieren. In het slechtste geval, zal de bijdrage van de gemeente en/of van ProRail/ het Rijk moeten worden verhoogd. Dat besluit zal dan weer door de raad moeten worden genomen.
12 Stelling: de randweg gaat ten koste van sociaal domein
Klopt. Geld dat naar de randweg gaat, gaat niet naar het sociaal domein. Bedacht moet worden dat bijdrage van de gemeente een eenmalige investering is, die over meerdere jaren wordt uitgesmeerd. Bovendien staat er nu al een fikse bijdrage van ProRail / het Rijk tegenover. De financieringslasten zijn verantwoord, zeker met de huidige lage rente.
13 Stelling: de randweg kost alleen maar geld
Door onafhankelijk bureau Stec is in 2019 een uitvoerige analyse gemaakt van de maatschappelijke kosten en baten. De conclusie is dat er economische voordelen en kansen ontstaan door de randweg. De bereikbaarheid en het vestigingsklimaat zullen aanzienlijk verbeteren. Bedrijventerreinen en vliegveld Teuge worden beter bereikbaar en het dorpscentrum wordt ontlast van zwaar verkeer. Deze ontwikkeling leidt tot een verbeterd vestigingsklimaat, werkgelegenheid en miljoenen extra opbrengsten. De randweg zal dus naast voordeel ten aanzien van verkeersveiligheid en leefbaarheid ook een essentiële versterking van de lokale en regionale economie opleveren, aldus Stec.
14 Stelling: er zijn alternatieven voor de randweg
Er wordt een aantal mogelijkheden genoemd: Opwaarderen Molenstraat en Iordensweg Deze variant is in de MER onder – zocht, maar niet als oplossing gekozen. Hiervoor is verbreding van de Iordensweg en herindeling van de Molenstraat noodzakelijk. Verkeerskundig misschien een oplossing, maar het dorpse karakter van Twello wordt ernstig aangetast. Bomen en tuinen in de Iordensweg zullen ruimte moeten maken. In de Molenstraat is de ruimte simpelweg te beperkt. Los daarvan, de spoorwegovergangen blijven. Met de toename van het treinverkeer, zullen langere wachtrijen ontstaan. Door RHDHV is al gewezen op het risico van te lange aanrijtijden van hulpdiensten. Afwaarderen Molenstraat en verdelen verkeer Dit zal leiden tot drukte door het hele dorp, tot meer sluipverkeer. Dit is geen oplossing. Oostelijke randweg De oostkant van Twello is inmiddels woongebied geworden. Bovendien moet het vrachtverkeer aan de westkant van Twello zijn, daar liggen de bedrijfsterreinen. Dit is geen oplossing. Verplaats bedrijventerreinen Dat is een ideaalbeeld: alle bedrijventerreinen geclusterd nabij de snelweg. Dit is feitelijk en financieel echter onuitvoerbaar.
15 Stelling: onjuiste afweging belangen
Natuurlijk kleven er bezwaren aan de randweg. Het zal nooit lukken om het voor iedereen goed te doen. Dan resteert een afweging van belangen. Belang aanwonenden randweg Hoewel op zichzelf begrijpelijk, kunnen individuele belangen niet doorslaggevend zijn. Besluiten van algemeen belang kunnen niet zonder meer worden tegenhouden uitsluitend vanwege individuele belangen. Bovendien bestaat onder voorwaarden de mogelijkheid van planschade. Daarin ligt een belangrijke waarborg voor aanwonenden. Belang dorp en regio Aan de andere kant het belang van aanwonenden Molenstraat, Iordensweg, Rijksstraatweg, scholieren, een gezond vestigingsklimaat, een prettige leefomgeving en een veilige verkeerssituatie. Dat belang raakt het uiteindelijk het hele dorp en de regio.
16 Stelling: de randweg moet er komen
Er is A gezegd, laten we ook B zeggen. De randweg is een kans, een startpunt van een beter woon- en leefklimaat, een veiliger verkeerssituatie en een economische impuls.
Johan Homan j.homan@voorst.nl
Robert Bosch r.bosch@voorst.nl
Reacties zijn gesloten voor dit artikel